Το σύνδρομο Cushing, το οποίο περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Dr. Harvey Cushing το 1932, συνιστά μια σπάνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την έκθεση του οργανισμού σε παρατεταμένα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης (υπερκορτιζολισμός). Η κορτιζόλη, που συχνά αναφέρεται ως «ορμόνη του στρες», παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων φυσιολογικών διεργασιών, συμπεριλαμβανομένου του μεταβολισμού, της ανοσολογικής απόκρισης και της αντίδρασης του σώματος στο στρες. Ωστόσο, η υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από δυσάρεστα συμπτώματα, που επηρεάζουν σχεδόν κάθε σύστημα οργάνων στο σώμα. Συνεπώς, το σύνδρομο αυτό συμβάλλει στην εκδήλωση μιας πληθώρας συμπτωμάτων που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την υγεία και την ποιότητα ζωής ενός ατόμου.
Αίτια του συνδρόμου Cushing
Η παρατεταμένη χρονικά αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης στο αίμα εμφανίζεται είτε εξαιτίας της παραγωγής της σε μεγάλες ποσότητες από τον οργανισμό, είτε γιατί χορηγείται εξωγενώς. Αρχικά, το σύνδρομο Cushing μπορεί να εκδηλωθεί εξαιτίας της παθολογικής παραγωγής κορτιζόλης από κάποιον όγκο, γεγονός ωστόσο που είναι σπάνιο. Οι όγκοι που μπορούν να συνδράμουν στην εμφάνιση της νόσου είναι είτε κάποιος νευροενδοκρινής όγκος στην υπόφυση (αδένωμα υπόφυσης), είτε ένας όγκος (αδένωμα) επινεφριδίων που προκαλεί υπερέκκριση κορτιζόλης, είτε κάποιος καλοήθης ή κακοήθης νευροενδοκρινικός όγκος στον πνεύμονα, το πάγκρεας ή τον θυρεοειδή. Το σύνδρομο Cushing συνήθως εκδηλώνεται σε περίπτωση που η κορτιζόλη χορηγείται ιατρογενώς. Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζεται σε περιπτώσεις ασθενών που λαμβάνουν μακροχρόνια αγωγή με κορτιζόνη για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων.
Συμπτώματα και επιπλοκές που προκαλεί το σύνδρομο Cushing
Τα συμπτώματα που προκαλεί το σύνδρομο Cushing μπορεί να ποικίλλουν ευρέως μεταξύ των ατόμων και συχνά αναπτύσσονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου καθώς τα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνονται. Στα συμπτώματα συγκαταλέγονται:
- Αύξηση βάρους με συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα.
- Συσσώρευση λίπους στην περιοχή του προσώπου (πανσεληνοειδές προσωπείο) ή στη βάση του αυχένα (Buffalo Hump).
- Κόπωση και μυϊκή αδυναμία.
- Λεπτό και εύθραυστο δέρμα, με τάση για εκχυμώσεις (μελανιές).
- Μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη ή σακχαρώδης διαβήτης.
- Αλλαγές διάθεσης, όπως κατάθλιψη, άγχος ή ευερεθιστότητα.
- Διαταραχές εμμήνου ρύσεως.
- Υπογονιμότητα.
- Στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.
- Δυσκολία στην επούλωση των πληγών
- Μοβ ή κόκκινες ραγάδες στο δέρμα, που συχνά εμφανίζονται στην κοιλιά, τους μηρούς ή τους μαστούς.
- Καθυστέρηση της ανάπτυξης σε ασθενείς παιδικής ηλικίας λόγω των επιδράσεων της περίσσειας κορτιζόλης στην παραγωγή αυξητικής ορμόνης.
Στις επιπλοκές που προκαλεί το σύνδρομο Cushing συγκαταλέγεται αρχικά η εμφάνιση διαφόρων καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως η αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση), οι αρρυθμίες και η καρδιομυοπάθεια. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος για οστεοπόρωση, οστεοπενία και τυχόν κατάγματα λόγω απώλειας οστικής πυκνότητας. Στις επιπλοκές της νόσου συγκαταλέγεται επίσης ο διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία ή τα θρομβοεμβολικά επεισόδια, ενώ το ανοσοποιητικό σύστημα βρίσκεται σε φάση καταστολής, με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται συχνά λοιμώξεις. Τέλος, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ψυχωτικά επεισόδια.
Θεραπευτικές επιλογές για το σύνδρομο Cushing.
Η αντιμετώπιση του συνδρόμου Cushing εξαρτάται από το υποκείμενο αίτιο και τη σοβαρότητά του. Οι στόχοι της θεραπείας εστιάζονται στην επαναφορά των φυσιολογικών επιπέδων κορτιζόλης, στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην ελαχιστοποίηση των επιπλοκών που σχετίζονται με την πάθηση. Εάν το σύνδρομο οφείλεται σε εξωγενή χορήγηση κορτιζόνης, κρίνεται αναγκαία η προοδευτική μείωση της δόσης του φαρμάκου. Εάν το αίτιο είναι κάποιος όγκος, συνιστάται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή του, όποτε είναι εφικτό. Μπορεί να πραγματοποιηθεί επίσης ακτινοθεραπεία σε περιπτώσεις όπου η χειρουργική αφαίρεση δεν είναι δυνατή ή εάν εμφανιστεί υποτροπή τυχόν όγκου στην υπόφυση ή τα επινεφρίδια.
Μπορεί επίσης να έχει ένδειξη η χορήγηση φαρμάκων μείωσης της κορτιζόλης ή φαρμάκων που μπλοκάρουν τους υποδοχείς της κορτιζόλης, για τον έλεγχο των επιπέδων της ορμόνης και την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Συχνά, εφαρμόζεται ένας συνδυασμός χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Τέλος, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένης της τακτικής άσκησης, της ισορροπημένης διατροφής και της εφαρμογής τεχνικών διαχείρισης του άγχους, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συνολικής ευεξίας και να συμπληρώσει το θεραπευτικό σχέδιο. Η Ενδοκρινολόγος στη Γλυφάδα και την Ανάβυσσο Δρ. Αργυρώ Δάρα παρέχει ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών με σύνδρομο Cushing, από τη διάγνωση έως τη θεραπεία και τη μακροχρόνια διαχείριση της νόσου για την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών.
