Έτος: 2025

Η χρόνια, ανεξήγητη κόπωση είναι δυστυχώς γνώριμο φαινόμενο για πάρα πολλούς ανθρώπους. Περιγράφεται συχνά ως ένα επίμονο αίσθημα εξάντλησης που δεν υποχωρεί με τον ύπνο ή την ξεκούραση, και μπορεί να επηρεάσει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής, από την εργασία και την οικογένεια μέχρι την ψυχική υγεία και τη γενική ευεξία. Αν και σε κάποιες περιπτώσεις η κόπωση μπορεί να αποδοθεί στον ελλιπή ύπνο, το άγχος ή τον τρόπο ζωής, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει προφανής αιτία. Σε αυτές τις απογοητευτικές περιπτώσεις, είναι σημαντικό να γίνει μια βαθύτερη εξερεύνηση της πιθανής αιτιολογίας. Μάλιστα, ένα σύστημα που συχνά αγνοείται ως προς την ικανότητά του να προκαλέσει χρόνια κόπωση είναι το ενδοκρινικό.

Ποια είναι η λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος;

Το ενδοκρινικό σύστημα είναι ένα δίκτυο αδένων που παράγουν και ρυθμίζουν ορμόνες. Οι ορμόνες με τη σειρά τους επηρεάζουν σχεδόν κάθε κύτταρο και λειτουργία του σώματος. Αυτές οι ορμόνες ελέγχουν τον μεταβολισμό, τη διάθεση, την απόκριση στο στρες, τη θερμοκρασία του σώματος, το σάκχαρο στο αίμα, τις αναπαραγωγικές λειτουργίες και τα επίπεδα ενέργειας.

Οι βασικοί αδένες περιλαμβάνουν τον θυρεοειδή, τα επινεφρίδια, το πάγκρεας, την υπόφυση και τους τους αδένες του φύλου (ωοθήκες ή όρχεις). Όταν κάποιος από αυτούς τους αδένες δυσλειτουργεί, τα επίπεδα των ορμονών μπορούν να απορρυθμιστούν. Αυτές συχνά δεν παρουσιάζουν οξέα συμπτώματα και εξελίσσονται αργά, ωστόσο οι επιπτώσεις τους μπορεί να είναι σημαντικές. Μια αρκετά συχνή και δυστυχώς εξουθενωτική επίπτωση είναι και η χρόνια, ανεξήγητη κόπωση.

Διαταραχές του θυρεοειδούς και ανεξήγητη κόπωση

Μία από τις πιο συχνές ενδοκρινικές αιτίες της χρόνιας κόπωσης είναι η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς. Ο θυρεοειδής είναι ένας μικρός, πεταλοειδής αδένας στον λαιμό που παράγει ορμόνες οι οποίες ρυθμίζουν τον μεταβολισμό, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία το σώμα μετατρέπει την τροφή σε ενέργεια.

Στον υποθυρεοειδισμό, ο θυρεοειδής παράγει ανεπαρκή ποσότητα ορμονών. Αυτό επιβραδύνει τον μεταβολισμό και μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή κόπωση, αύξηση βάρους, δυσανεξία στο κρύο, κατάθλιψη και «ομίχλη εγκεφάλου». Η κόπωση εδώ συχνά περιγράφεται ως «βαριά», σαν να κουβαλάει το άτομο βάρος σε κάθε βήμα.

Κάποιοι άνθρωποι παρουσιάζουν υποκλινικό υποθυρεοειδισμό, όπου τα επίπεδα των ορμονών είναι θεωρητικά φυσιολογικά, αλλά όχι ιδανικά για τον συγκεκριμένο οργανισμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ανεξήγητη κόπωση μπορεί να είναι παρούσα ακόμη και αν οι εξετάσεις είναι φαινομενικά φυσιολογικές. Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι επίσης μια κοινή αιτία χρόνιας κόπωσης, καθώς προκαλεί διακυμάνσεις στη λειτουργία του αδένα.

Αν και σπανιότερα, ακόμα και ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει ανεξήγητη κόπωση, μέσω διαφορετικού μηχανισμού. Το σώμα βρίσκεται σε υπερδιέγερση, αφού εμφανίζεται άγχος, αϋπνία και μυϊκή αδυναμία. Αυτή η μόνιμη υπερδιέγερση οδηγεί τελικά σε εξάντληση.

Διαταραχές των επινεφριδίων και χρόνια, ανεξήγητη κόπωση

Τα επινεφρίδια είναι δύο μικροί αδένες πάνω από τα νεφρά που παράγουν ορμόνες όπως η κορτιζόλη, η αδρεναλίνη και η αλδοστερόνη. Αυτές βοηθούν στη διαχείριση του στρες, στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και στη σταθερότητα της ενέργειας.

Σε χρόνιες καταστάσεις στρες, τα επινεφρίδια μπορεί να δυσλειτουργήσουν. Ο όρος “κόπωση των επινεφριδίων”, αν και δεν είναι επίσημη ιατρική διάγνωση, περιγράφει μια πραγματική εμπειρία: το σώμα χάνει την ικανότητα να ανταποκριθεί σωστά στο στρες, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται ανεξήγητη και χρόνια κόπωση, διαταραχές ύπνου και συναισθηματική αστάθεια.

Σε πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως η νόσος του Addison, τα επινεφρίδια δεν παράγουν αρκετή κορτιζόλη. Η κόπωση σε αυτήν την περίπτωση είναι έντονη, μαζί με απώλεια βάρους, χαμηλή πίεση και σκουρόχρωμη επιδερμίδα. Αν και σπάνια, είναι επικίνδυνη και πρέπει να διαγνωστεί έγκαιρα.

Η δευτερογενής επινεφριδιακή ανεπάρκεια, που οφείλεται σε δυσλειτουργία της υπόφυσης, μπορεί επίσης να προκαλέσει ήπια αλλά χρόνια κόπωση, χωρίς πάντα να υφίσταται εμφανής αιτία.

Πώς το σάκχαρο και η ινσουλίνη επηρεάζουν τα επίπεδα ενέργειας

Το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όταν αυτά τα επίπεδα είναι ασταθή, η ενέργεια υφίσταται πλήγμα.

Η υπογλυκαιμία, δηλαδή το χαμηλό σάκχαρο, προκαλεί ανεξήγητη κόπωση, τρέμουλο, ευερεθιστότητα και δυσκολία συγκέντρωσης. Μπορεί να συμβεί σε άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη ή προδιαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, που χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη, επίσης προκαλεί χρόνια και ανεξήγητη κόπωση. Αν και το σάκχαρο μπορεί να είναι υψηλό, τα κύτταρα δεν μπορούν να το χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά για ενέργεια.

Άτομα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) συχνά εμφανίζουν χρόνια κόπωση λόγω της ορμονικής και μεταβολικής ανισορροπίας, ακόμη και αν δεν έχουν διαβήτη.

Δυσλειτουργία της υπόφυσης και ανεξήγητη κόπωση

Η υπόφυση βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο άλλων ενδοκρινών αδένων. Παράγει ορμόνες που ενεργοποιούν τον θυρεοειδή, τα επινεφρίδια και τους σεξουαλικούς αδένες.

Όταν η υπόφυση δεν λειτουργεί σωστά (μια κατάσταση που ονομάζεται υποϋποφυσισμός) παρατηρείται μείωση σε πολλές ορμόνες, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται χρόνια κόπωση, αδυναμία, μειωμένη λίμπιντο και απάθεια.

Αιτίες μπορεί να είναι όγκοι της υπόφυσης, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή χρήση κορτικοστεροειδών.

Επίδραση του φύλου και των ορμονών στα επίπεδα ενέργειας

Οι σεξουαλικές ορμόνες — οιστρογόνα, προγεστερόνη και τεστοστερόνη — επηρεάζουν τη διάθεση, τον ύπνο και την ενέργεια.

Στις γυναίκες, η πτώση των οιστρογόνων στην εμμηνόπαυση μπορεί να προκαλέσει εξάψεις, αϋπνία, καταθλιπτική διάθεση και εξάντληση. Η προγεστερόνη επίσης διαδραματίζει ρόλο στον ύπνο και την ηρεμία.

Στους άνδρες, η χαμηλή τεστοστερόνη μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη μυϊκή μάζα, κόπωση, μελαγχολία και έλλειψη κινήτρων.

Ακόμη και σε ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, έχουν παρατηρηθεί ήπιες ορμονικές διαταραχές.

Διάγνωση της υποκείμενης αιτιολογικής κατάστασης

Αν κάποιος ασθενής υποφέρει από χρόνια κόπωση χωρίς προφανή αιτία, αξίζει να πραγματοποιηθεί ένας πλήρης έλεγχος του ενδοκρινικού συστήματος. Ο έλεγχος αυτός συνίσταται από αιματολογικές εξετάσεις. Ωστόσο, οι φυσιολογικές τιμές των υπό μέτρηση δεικτών δεν σημαίνουν πάντα ότι όλα λειτουργούν άριστα. Ένας εξειδικευμένος γιατρός, όπως ενδοκρινολόγος, μπορεί να βοηθήσει στην ερμηνεία των εξετάσεων με βάση τα συμπτώματα του εκάστοτε ασθενούς.

Πώς επιλύεται το πρόβλημα;

Το καλό νέο είναι πως πολλές ενδοκρινικές αιτίες της κόπωσης είναι αντιμετωπίσιμες. Η σωστή θεραπεία μπορεί να αποκαταστήσει σημαντικά τα επίπεδα ενέργειας και την ευεξία. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει είτε ορμονική υποκατάσταση, προσαρμογές στη διατροφή, μείωση του στρες, βελτίωση του ύπνου ή φαρμακευτική αγωγή.

Γενικά, η χρόνια ανεξήγητη κόπωση είναι μια κατάσταση η οποία δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εκλαμβάνεται ως αδυναμία ή ως καταδίκη. Η κόπωση είναι μια ένδειξη και σίγουρα όχι αρνητικό χαρακτηριστικό κάποιου. Μάλιστα, το ενδοκρινικό σύστημα μπορεί να είναι το κρυφό κομμάτι του παζλ, γι’αυτό χρειάζεται περαιτέρω και ενδελεχής διερεύνηση. Η Ενδοκρινολόγος στη Γλυφάδα και την Ανάβυσσο Δρ. Αργυρώ Δάρα μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να καταλάβουν τι βρίσκεται πίσω από τη χρόνια κόπωση που βιώνουν.

Στη σύγχρονη εποχή, όπου οι διατροφικές συνήθειες χαρακτηρίζονται από υπερκατανάλωση κορεσμένων λιπαρών και επεξεργασμένων τροφίμων, η φυσική δραστηριότητα μειώνεται και το κάπνισμα κατέχει περίοπτο ρόλο, οι καρδιαγγειακές παθήσεις εμφανίζονται ολοένα και συχνότερα, ακόμη και σε νεαρά άτομα. Ένας από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης αυτών των παθήσεων είναι η δυσλιπιδαιμία, μια μεταβολική διαταραχή που συνδέεται στενά με την αύξηση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να έχουν υψηλή χοληστερόλη ή διαταραγμένο λιπιδαιμικό προφίλ, συνεπώς η διερεύνηση των αιτίων της πάθησης και η στοχευμένη αντιμετώπισή της κρίνονται επιτακτικές για την πρόληψη δυσμενών καταστάσεων.

Τι είναι η δυσλιπιδαιμία;

Η δυσλιπιδαιμία είναι η παθολογική κατάσταση της διαταραχής των λιπιδίων στο αίμα. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται μια ανισορροπία στα επίπεδα των λιπιδίων του αίματος, είτε λόγω αυξημένων τιμών χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων είτε λόγω ανεπαρκούς παρουσίας προστατευτικών λιποπρωτεϊνών, όπως η HDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη). Η χοληστερόλη διακρίνεται σε HDL («καλή») χοληστερόλη και σε LDL («κακή») χοληστερόλη. Παρότι είναι απαραίτητη για την κυτταρική λειτουργία, τη σύνθεση στεροειδών ορμονών και τη μεταφορά λιποδιαλυτών βιταμινών, όταν βρίσκεται σε υπερβολικές συγκεντρώσεις στο αίμα, αυξάνει τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης και καρδιαγγειακών ζητημάτων.

Ταξινόμηση και παθογένεια

Οι διαταραχές των λιπιδίων διακρίνονται σε πρωτοπαθείς (κληρονομικές) και δευτεροπαθείς (εξαρτώμενες από παράγοντες του τρόπου ζωής ή άλλες παθήσεις). Οι πρωτοπαθείς δυσλιπιδαιμίες οφείλονται σε γενετικές μεταλλάξεις που επηρεάζουν τη σύνθεση και την κάθαρση των λιποπρωτεϊνών, όπως στην οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Αντίθετα, οι δευτεροπαθείς μορφές συσχετίζονται με την παχυσαρκία, το σακχαρώδη διαβήτη, τον υποθυρεοειδισμό, τυχόν νεφρικές παθήσεις και τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων.

Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η δυσλιπιδαιμία

Η αύξηση των επιπέδων της LDL («κακής» χοληστερόλης) οδηγεί στο σχηματισμό λιπαρών εναποθέσεων στις αρτηρίες, των λεγόμενων αθηρωματικών πλακών. Με την πάροδο του χρόνου, οι πλάκες αυτές προκαλούν στένωση των αρτηριών, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται αθηροσκλήρωση. Η αθηροσκλήρωση με τη σειρά της μειώνει τη ροή του αίματος, συνεπώς μπορεί να προκαλέσει καρδιακές παθήσεις, έμφραγμα του μυοκαρδίου, περιφερική αρτηριακή νόσο ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Παράλληλα, τα αυξημένα τριγλυκερίδια σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατίτιδας, ιδιαίτερα όταν οι τιμές τους υπερβαίνουν τα 400 mg/dL. Από την άλλη, η HDL θεωρείται προστατευτική, καθώς συμμετέχει στην απομάκρυνση της χοληστερόλης από τις αρτηρίες και τη μεταφορά της στο ήπαρ για αποβολή.

Διάγνωση

Η διάγνωση της δυσλιπιδαιμίας γίνεται μέσω αιματολογικών εξετάσεων που μετρούν τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL, της HDL και των τριγλυκεριδίων. Είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ο συνολικός καρδιαγγειακός κίνδυνος του ατόμου, ο οποίος καθορίζεται από παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, το οικογενειακό ιστορικό, η ύπαρξη υπέρτασης, ο διαβήτης και το κάπνισμα.

Επιλογές αντιμετώπισης για τη δυσλιπιδαιμία

Η προσέγγιση στην αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας περιλαμβάνει δύο βασικούς άξονες: την τροποποίηση ορισμένων καθημερινών συνηθειών και τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Η διατροφή είναι καθοριστικός παράγοντας στη ρύθμιση των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος. Είναι πολύ σημαντικό στα πλαίσια της διατροφής να μειωθεί η κατανάλωση κορεσμένων και trans λιπαρών, ενώ είναι απαραίτητη η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών και ω-3 λιπαρών οξέων. Η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, ζάχαρης και αλκοόλ πρέπει να περιοριστεί δραστικά. Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε ελαιόλαδο, ψάρια, φρούτα και λαχανικά, αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις για τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ.

Η σωματική δραστηριότητα και άσκηση διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη μείωση της LDL και στην αύξηση της HDL. Συνιστάται καθημερινή αερόβια άσκηση, όπως γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο ή ποδηλασία, για τουλάχιστον 30 λεπτά. Η συστηματική άσκηση όχι μόνο βελτιώνει το μεταβολικό προφίλ, αλλά συμβάλλει και στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, μειώνοντας τον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Σε περιπτώσεις όπου οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν επαρκούν για τη ρύθμιση των επιπέδων λιπιδίων, απαιτείται φαρμακευτική αγωγή. Οι στατίνες αποτελούν τη βασική θεραπευτική επιλογή, καθώς μειώνουν τη σύνθεση χοληστερόλης στο ήπαρ και σταθεροποιούν τις αθηρωματικές πλάκες. Σε άτομα που εμφανίζουν δυσανεξία στις στατίνες, η εζετιμίμπη μπορεί να χορηγηθεί για να μειώσει την απορρόφηση της χοληστερόλης από το έντερο. Εναλλακτικά, τα ω-3 λιπαρά οξέα και οι φιμπράτες μπορούν να χορηγηθούν σε περιπτώσεις υψηλών τριγλυκεριδίων.

Η ολοκληρωμένη διαχείριση της δυσλιπιδαιμίας δεν πρέπει να περιορίζεται στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης. Είναι απαραίτητη η ταυτόχρονη αντιμετώπιση άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία. Επιπλέον, η διακοπή του καπνίσματος είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών επεισοδίων.

Πρόληψη

Η πρόληψη της δυσλιπιδαιμίας περιλαμβάνει την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής από νεαρή ηλικία. Η διακοπή του καπνίσματος, η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, η υγιεινή διατροφή και η τακτική σωματική δραστηριότητα ή άσκηση είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση των επιπέδων των λιπιδίων και τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Η διατροφή μάλιστα και ιδίως η μεσογειακή διατροφή η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη κατανάλωση σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια και δημητριακά ολικής άλεσης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη εμφάνισης υψηλών επιπέδων χοληστερόλης και άλλων λιπιδίων.

Γενικά, η δυσλιπιδαιμία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά εφόσον πραγματοποιηθεί έγκαιρη διάγνωση και εφαρμογή της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης. Η ισορροπημένη διατροφή, η σωματική άσκηση και, όπου απαιτείται, η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική προστασία και να συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν από αυτήν τη διαταραχή. Η Ενδοκρινολόγος στη Γλυφάδα και την Ανάβυσσο, Δρ. Αργυρώ Δάρα, μπορεί να βοηθήσει κάθε ασθενή να θέσει υπό έλεγχο τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα, ώστε να διασφαλιστούν οι συνθήκες για την πρόληψη δυσάρεστων συνεπειών για την υγεία του.

Αν σε ένα θέμα οι άνδρες είναι σίγουρα πιο τυχεροί από τις γυναίκες, αυτό είναι η μειωμένη εμφάνιση ορμονικών ανισορροπιών. Οι γυναίκες δυστυχώς καλούνται να αντιμετωπίσουν συχνά διακυμάνσεις στα επίπεδα άκρως σημαντικών για την ευημερία τους ορμονών, όπως η προγεστερόνη. Μάλιστα, η προγεστερόνη είναι μία από τις πιο σημαντικές ορμόνες για τη γυναικεία υγεία και αναπαραγωγικότητα. Ο ρόλος της δεν περιορίζεται μόνο στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου αλλά επεκτείνεται στη συνολική ορμονική ισορροπία και την προετοιμασία του σώματος για πιθανή εγκυμοσύνη. Όπως γίνεται αντιληπτό, η χαμηλή προγεστερόνη μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα, τα οποία ταλαιπωρούν τη γυναίκα μέχρι να αποφασίσει να λάβει βοήθεια.

Τι είναι η προγεστερόνη;

Η προγεστερόνη, μαζί με τα οιστρογόνα, αποτελεί μία από τις κύριες ορμόνες του γυναικείου σώματος και συνδέεται άμεσα με την αναπαραγωγή και την εγκυμοσύνη. Ανήκει στην κατηγορία των προγεσταγόνων και εκτελεί πολλαπλούς ρόλους που είναι απαραίτητοι για τη γυναικεία υγεία. Η ονομασία της προέρχεται από τις λέξεις pro (υπέρ), gest (κύηση) και hormone (ορμόνη), υποδηλώνοντας τον κύριο ρόλο της: την υποστήριξη της κύησης.

Η παραγωγή της ξεκινά στις ωοθήκες και εξαρτάται από τη φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου και τη γονιμότητα της γυναίκας. Κατά τη διαδικασία της ωορρηξίας, το ωχρό σωμάτιο, το οποίο σχηματίζεται στο άδειο ωοθυλάκιο μετά την απελευθέρωση του ωαρίου, αρχίζει να παράγει προγεστερόνη. Αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει την προετοιμασία του σώματος για πιθανή γονιμοποίηση. Αν δεν υπάρξει γονιμοποίηση, τα επίπεδα της προγεστερόνης μειώνονται και ακολουθεί η έμμηνος ρύση. Οι συγκεντρώσεις της προγεστερόνης λοιπόν παρουσιάζουν φυσιολογικές κυκλικές μεταβολές ανάλογα με τη φάση του κύκλου.

Πώς επηρεάζει τις γυναίκες η προγεστερόνη;

Η προγεστερόνη είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και ευημερία της γυναίκας, καθώς εκτελεί πολλαπλούς ρόλους:

• Ρύθμιση ορμονικής ισορροπίας: Η προγεστερόνη εξισορροπεί τις επιδράσεις των οιστρογόνων, προστατεύοντας από τις αρνητικές συνέπειες της κυριαρχίας τους, όπως η εμφάνιση συμπτωμάτων ορμονικής ανισορροπίας και διαταραχών του κύκλου.
• Προετοιμασία για την εγκυμοσύνη: Ένας από τους πιο βασικούς ρόλους της είναι να προετοιμάζει το ενδομήτριο για να υποδεχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Η προγεστερόνη ενισχύει την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων στο ενδομήτριο, καθιστώντας το κατάλληλο για εμφύτευση. Χωρίς επαρκή επίπεδα προγεστερόνης, η σύλληψη είναι αδύνατη.
• Ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος: Η προγεστερόνη επηρεάζει το κέντρο θερμορρύθμισης στον εγκέφαλο, προκαλώντας μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος κατά τη δεύτερη φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου. Αυτή η μεταβολή αποτελεί ένδειξη της ωορρηξίας.
• Ρύθμιση της έμμηνου ρύσης: Εάν τα επίπεδα της προγεστερόνης είναι χαμηλά, μπορεί να προκληθεί ακανόνιστος κύκλος, βαριά αιμορραγία και έντονα προεμμηνορροϊκά συμπτώματα. Η σταθερότητα της προγεστερόνης είναι απαραίτητη για έναν ομαλό και φυσιολογικό κύκλο.

Χαμηλή προγεστερόνη και συνήθη συμπτώματα που προκαλεί

Η χαμηλή προγεστερόνη μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από συμπτώματα που επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική υγεία της γυναίκας. Τα συμπτώματα αυτά είναι ποικίλα και συχνά εξαρτώνται από τη σοβαρότητα της ανεπάρκειας και τις επιδράσεις της στις υπόλοιπες ορμόνες. Αρχικά, η προγεστερόνη διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου. Τυχόν χαμηλά επίπεδα συνεπώς της ορμόνης μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές όπως αστάθεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, όπου οι περίοδοι μπορεί να εμφανίζονται σε μικρότερα ή μεγαλύτερα διαστήματα από το φυσιολογικό. Επίσης, η ανεπαρκής ανάπτυξη του ενδομητρίου ή η αποτυχία σωστής αποβολής του μπορεί να προκαλέσουν υπερβολική αιμορραγία. Τα χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης μπορεί ταυτόχρονα να οδηγήσουν σε αιφνίδιες και ασυνήθιστες αιμορραγίες μεταξύ των περιόδων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η προγεστερόνη είναι τόσο χαμηλή που ο κύκλος διακόπτεται εντελώς.

Η προγεστερόνη επηρεάζει την ισορροπία άλλων ορμονών, όπως τα οιστρογόνα, συνεπώς τα χαμηλά επίπεδα αυτής οδηγούν στην εμφάνιση έντονων προεμμηνορροϊκών συμπτωμάτων (PMS). Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες μπορεί να αισθάνονται έντονη θλίψη ή εκνευρισμό πριν από την περίοδό τους. Εκδηλώνεται επίσης πρήξιμο και πόνος στο στήθος αλλά και συχνοί πονοκέφαλοι ή ημικρανίες. Η προγεστερόνη είναι παράλληλα απαραίτητη για τη διασφάλιση της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα κατά το πρώτο τρίμηνο. Η χαμηλή προγεστερόνη συνεπώς, πέρα από δυσμενή συμπτώματα, μπορεί να οδηγήσει σε ιδιαίτερα δυσάρεστες για τη γυναίκα καταστάσεις, όπως δυσκολία στη σύλληψη, καθώς το ενδομήτριο δεν προετοιμάζεται σωστά για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου ή ακόμα και αποβολές, καθώς η μήτρα δεν μπορεί να διατηρήσει το έμβρυο.

Ταυτόχρονα, η έλλειψη προγεστερόνης μπορεί να μιμείται τα συμπτώματα εμμηνόπαυσης, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται ξαφνική και έντονη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος η οποία γίνεται αντιληπτή ως εξάψεις. Επίσης, δεν αποκλείεται να εμφανιστεί νυχτερινή εφίδρωση που μπορεί ακόμα και να διακόψει τον ύπνο. Η ορμόνη αυτή συνδέεται αντίστοιχα και με τη λειτουργία του μεταβολισμού και τη ρύθμιση της ενέργειας. Η χαμηλή συνεπώς προγεστερόνη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως χρόνιο αίσθημα εξάντλησης ανεξάρτητα από τον ύπνο ή τη σωματική δραστηριότητα και αδυναμία συγκέντρωσης. Η προγεστερόνη συμβάλλει επιπρόσθετα στην αποφυγή της κατακράτησης υγρών και στη διατήρηση ενός υγιούς μεταβολισμού. Τα χαμηλά επίπεδά της συνεπώς μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους, ειδικά στην κοιλιακή περιοχή, φούσκωμα και αίσθηση πρηξίματος.

Ας μην ξεχνάμε πως η προγεστερόνη δρα ως φυσικό ηρεμιστικό μέσω της αλληλεπίδρασής της με τους υποδοχείς GABA στον εγκέφαλο. Η ανεπάρκειά της μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος και νευρικότητα, κατάθλιψη και ευερεθιστότητα.  Πέρα από τα ψυχολογικά συμπτώματα, η ανεπάρκεια της συγκεκριμένης ορμόνης μπορεί να προκαλέσει μειωμένη ερωτική επιθυμία, γεγονός που επηρεάζει την ποιότητα ζωής και τις σχέσεις. Η προγεστερόνη είναι εξίσου απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας των μαλλιών και του δέρματος. Όταν είναι χαμηλή, μπορεί να προκαλέσει τριχόπτωση ή λέπτυνση των μαλλιών, ξηρότητα δέρματος και σχηματισμό πιο έντονων ρυτίδων. Πέρα από την ξηρότητα του δέρματος, η χαμηλή προγεστερόνη προκαλεί αντίστοιχα συμπτώματα και στην περιοχή του κόλπου. Εμφανίζεται δηλαδή κολπική ξηρότητα και δυσφορία, με αποτέλεσμα η γυναίκα να αισθάνεται πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή.

Πού οφείλεται η χαμηλή προγεστερόνη

Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα προγεστερόνης, όπως:

• Ανωορρηξία, δηλαδή η αδυναμία ωορρηξίας
• Υπερβολικό άγχος, το οποίο αυξάνει την κορτιζόλη και καταστέλλει την παραγωγή προγεστερόνης
• Ηλικιακή μείωση της γονιμότητας κατά την περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση
• Διαταραχές θυρεοειδούς και πολυκυστικές ωοθήκες.

Γενικά, η προγεστερόνη αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της γυναικείας υγείας, επηρεάζοντας την ορμονική ισορροπία, την αναπαραγωγή και τη γενική ευημερία. Οι γυναίκες με χαμηλή προγεστερόνη είναι σημαντικό συνεπώς να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια για τα συμπτώματα που βιώνουν, ώστε να καταστεί εφικτή η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Ένας συνδυασμός σωστών καθημερινών συνηθειών και κατάλληλης ιατρικής υποστήριξης μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της ορμονικής ισορροπίας και της συνολικής ευεξίας. Η ενδοκρινολογία είναι η ειδικότητα που ασχολείται με τα θέματα αυτά. Η Ενδοκρινολόγος με ιατρεία στη  Γλυφάδα και την Ανάβυσσο Δρ. Αργυρώ Δάρα εξετάζει πληθώρα γυναικών – ασθενών με αυτές τις ορμονικές διαταραχές και δίνει την κατάλληλη λύση, η οποία εξασφαλίζει την υγεία και την ευεξία βάσει των πιο κατάλληλων θεραπευτικών μεθόδων.