Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια σύνθετη μεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη απόκριση των κυττάρων των μυών, του σωματικού λίπους και το ήπατος στις δράσεις της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και διαδραματίζει κύριο ρόλο στην εισαγωγή της γλυκόζης από την κυκλοφορία του αίματος στα κύτταρα του οργανισμού. Η γλυκόζη συνιστά είδος υδατάνθρακα που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του εγκεφάλου και των ερυθρών κυττάρων. Κατανοώντας συνεπώς τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η ινσουλίνη στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού, γίνεται αντιληπτό πως η αντίσταση του οργανισμού σε αυτή οδηγεί σε μεταβολική απορρύθμιση και αυξημένο κίνδυνο διαφόρων προβλημάτων υγείας, όπως ο προδιαβήτης, ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά επεισόδια και ορισμένες παθήσεις του ήπατος.
Αντίσταση στην ινσουλίνη: Αίτια
Αρχικά, η γενετική προδιάθεση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη. Ορισμένες παραλλαγές γονιδίων που σχετίζονται με τις οδούς σηματοδότησης της ινσουλίνης και τον μεταβολισμό της γλυκόζης συμβάλλουν στην προδιάθεση ενός ατόμου για αντίσταση στην ινσουλίνη. Παράλληλα, ανθυγιεινές επιλογές τρόπου ζωής, όπως η σωματική αδράνεια και η συνεχής κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες και κορεσμένα λίπη, συμβάλλουν σημαντικά στην εμφάνιση αντίστασης στην ινσουλίνη. Επίσης, η συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, το κάπνισμα και η ανεπαρκής διάρκεια ύπνου μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση της συγκεκριμένης μεταβολικής διαταραχής. Η σωματική αδράνεια και η υπερβολική πρόσληψη θερμίδων ενδέχεται μάλιστα να οδηγήσουν σε παχυσαρκία, βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης διαταραχής.
Στις αιτίες εμφάνισης αντίστασης στην ινσουλίνη συγκαταλέγεται και η δυσλειτουργία του λιπώδους ιστού. Ο λιπώδης ιστός δεν λειτουργεί απλώς ως τόπος αποθήκευσης ενέργειας, αλλά αντιθέτως συμμετέχει ενεργά στις μεταβολικές διεργασίες. Ο δυσλειτουργικός λιπώδης ιστός, που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και αλλοιωμένη έκκριση αδιποκίνης, συμβάλλει στην εκδήλωση της συγκεκριμένης μεταβολικής διαταραχής κλονίζοντας τη σηματοδότηση της ινσουλίνης. Η χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού συνδέεται επίσης στενά με την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Συμπτώματα & επιπλοκές αντίστασης στην ινσουλίνη
Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της αντίστασης στην ινσουλίνη. Καθώς οι ιστοί ανταποκρίνονται λιγότερο στην ινσουλίνη, η πρόσληψη γλυκόζης μειώνεται, οδηγώντας σε αυξημένες συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα. Σε αυτή την περίπτωση, αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, το πάγκρεας συχνά αντισταθμίζει την παραγωγή περισσότερης ινσουλίνης. Παράλληλα, η αντίσταση στην ινσουλίνη συνδέεται με διαταραχές στο μεταβολισμό των λιπιδίων, με αποτέλεσμα οι αιματολογικές εξετάσεις να υποδεικνύουν αυξημένα τριγλυκερίδια, χαμηλές τιμές επιπέδων λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL) και υψηλή πίεση του αίματος. Η αυξημένη περίμετρος μέσης είναι συχνά ενδεικτική της ύπαρξης μεταβολικού συνδρόμου κι αντίστασης στην ινσουλίνη.
Καθώς εξελίσσεται η αντίσταση στην ινσουλίνη, το πάγκρεας ωθείται να παράξει περισσότερη ινσουλίνη. Η αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας, μπορεί να συμβάλει στη φθορά και ελλιπή δράση των κυττάρων του παγκρέατος και τελικά σε δυσλειτουργία του οργάνου. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί μη αλκοολική λιπώδης ηπατικής νόσος (NAFLD), μια προοδευτικά αυξανόμενη σε συχνότητα εμφάνισης πάθηση που οφείλεται συχνά στην αντίσταση στην ινσουλίνη και αυξάνει τον κίνδυνο για ηπατική βλάβη και καρδιαγγειακά νοσήματα. Τέλος, η πάθηση συνδέεται στενά με την παχυσαρκία και οι δύο καταστάσεις συχνά επιδεινώνουν η μία την άλλη. Ο υπερβολικός λιπώδης ιστός συμβάλλει περαιτέρω στην αντίσταση στην ινσουλίνη, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Επιλογές διαχείρισης για την αντίσταση στην ινσουλίνη
Οι τροποποιήσεις τρόπου ζωής αποτελούν βασικό παράγοντα για την επιτυχή διαχείριση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Μια ισορροπημένη, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά διατροφή που περιλαμβάνει δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά και άπαχες πρωτεΐνες μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της πάθησης. Ο περιορισμός της πρόσληψης επεξεργασμένων υδατανθράκων και κορεσμένων λιπαρών είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Ταυτόχρονα, η τακτική σωματική άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Βασικό ρόλο στη διαχείριση της συγκεκριμένης μεταβολικής διαταραχής διαδραματίζει και η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Σε περιπτώσεις σοβαρής παχυσαρκίας και αντίστασης στην ινσουλίνη, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο βαριατρικής χειρουργικής επέμβασης.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια σύνθετη μεταβολική διαταραχή που επηρεάζεται από γενετικούς παράγοντες αλλά και ανθυγιεινές συνήθειες. Η αναγνώριση των αιτιών και των συμπτωμάτων της αντίστασης στην ινσουλίνη είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης. Η Ενδοκρινολόγος στη Γλυφάδα και την Ανάβυσσο Δρ. Αργυρώ Δάρα εφαρμόζει τα κατάλληλα θεραπευτικά μέτρα για την πρόληψη και τον έλεγχο της πάθησης ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης σοβαρότερων επιπλοκών στην υγεία.
