Αν σε ένα θέμα οι άνδρες είναι σίγουρα πιο τυχεροί από τις γυναίκες, αυτό είναι η μειωμένη εμφάνιση ορμονικών ανισορροπιών. Οι γυναίκες δυστυχώς καλούνται να αντιμετωπίσουν συχνά διακυμάνσεις στα επίπεδα άκρως σημαντικών για την ευημερία τους ορμονών, όπως η προγεστερόνη. Μάλιστα, η προγεστερόνη είναι μία από τις πιο σημαντικές ορμόνες για τη γυναικεία υγεία και αναπαραγωγικότητα. Ο ρόλος της δεν περιορίζεται μόνο στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου αλλά επεκτείνεται στη συνολική ορμονική ισορροπία και την προετοιμασία του σώματος για πιθανή εγκυμοσύνη. Όπως γίνεται αντιληπτό, η χαμηλή προγεστερόνη μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα, τα οποία ταλαιπωρούν τη γυναίκα μέχρι να αποφασίσει να λάβει βοήθεια.
Τι είναι η προγεστερόνη;
Η προγεστερόνη, μαζί με τα οιστρογόνα, αποτελεί μία από τις κύριες ορμόνες του γυναικείου σώματος και συνδέεται άμεσα με την αναπαραγωγή και την εγκυμοσύνη. Ανήκει στην κατηγορία των προγεσταγόνων και εκτελεί πολλαπλούς ρόλους που είναι απαραίτητοι για τη γυναικεία υγεία. Η ονομασία της προέρχεται από τις λέξεις pro (υπέρ), gest (κύηση) και hormone (ορμόνη), υποδηλώνοντας τον κύριο ρόλο της: την υποστήριξη της κύησης.
Η παραγωγή της ξεκινά στις ωοθήκες και εξαρτάται από τη φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου και τη γονιμότητα της γυναίκας. Κατά τη διαδικασία της ωορρηξίας, το ωχρό σωμάτιο, το οποίο σχηματίζεται στο άδειο ωοθυλάκιο μετά την απελευθέρωση του ωαρίου, αρχίζει να παράγει προγεστερόνη. Αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει την προετοιμασία του σώματος για πιθανή γονιμοποίηση. Αν δεν υπάρξει γονιμοποίηση, τα επίπεδα της προγεστερόνης μειώνονται και ακολουθεί η έμμηνος ρύση. Οι συγκεντρώσεις της προγεστερόνης λοιπόν παρουσιάζουν φυσιολογικές κυκλικές μεταβολές ανάλογα με τη φάση του κύκλου.
Πώς επηρεάζει τις γυναίκες η προγεστερόνη;
Η προγεστερόνη είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και ευημερία της γυναίκας, καθώς εκτελεί πολλαπλούς ρόλους:
- Ρύθμιση ορμονικής ισορροπίας: Η προγεστερόνη εξισορροπεί τις επιδράσεις των οιστρογόνων, προστατεύοντας από τις αρνητικές συνέπειες της κυριαρχίας τους, όπως η εμφάνιση συμπτωμάτων ορμονικής ανισορροπίας και διαταραχών του κύκλου.
- Προετοιμασία για την εγκυμοσύνη: Ένας από τους πιο βασικούς ρόλους της είναι να προετοιμάζει το ενδομήτριο για να υποδεχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Η προγεστερόνη ενισχύει την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων στο ενδομήτριο, καθιστώντας το κατάλληλο για εμφύτευση. Χωρίς επαρκή επίπεδα προγεστερόνης, η σύλληψη είναι αδύνατη.
- Ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος: Η προγεστερόνη επηρεάζει το κέντρο θερμορρύθμισης στον εγκέφαλο, προκαλώντας μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος κατά τη δεύτερη φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου. Αυτή η μεταβολή αποτελεί ένδειξη της ωορρηξίας.
- Ρύθμιση της έμμηνου ρύσης: Εάν τα επίπεδα της προγεστερόνης είναι χαμηλά, μπορεί να προκληθεί ακανόνιστος κύκλος, βαριά αιμορραγία και έντονα προεμμηνορροϊκά συμπτώματα. Η σταθερότητα της προγεστερόνης είναι απαραίτητη για έναν ομαλό και φυσιολογικό κύκλο.
Χαμηλή προγεστερόνη και συνήθη συμπτώματα που προκαλεί
Η χαμηλή προγεστερόνη μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από συμπτώματα που επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική υγεία της γυναίκας. Τα συμπτώματα αυτά είναι ποικίλα και συχνά εξαρτώνται από τη σοβαρότητα της ανεπάρκειας και τις επιδράσεις της στις υπόλοιπες ορμόνες. Αρχικά, η προγεστερόνη διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου. Τυχόν χαμηλά επίπεδα συνεπώς της ορμόνης μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές όπως αστάθεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, όπου οι περίοδοι μπορεί να εμφανίζονται σε μικρότερα ή μεγαλύτερα διαστήματα από το φυσιολογικό. Επίσης, η ανεπαρκής ανάπτυξη του ενδομητρίου ή η αποτυχία σωστής αποβολής του μπορεί να προκαλέσουν υπερβολική αιμορραγία. Τα χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης μπορεί ταυτόχρονα να οδηγήσουν σε αιφνίδιες και ασυνήθιστες αιμορραγίες μεταξύ των περιόδων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η προγεστερόνη είναι τόσο χαμηλή που ο κύκλος διακόπτεται εντελώς.
Η προγεστερόνη επηρεάζει την ισορροπία άλλων ορμονών, όπως τα οιστρογόνα, συνεπώς τα χαμηλά επίπεδα αυτής οδηγούν στην εμφάνιση έντονων προεμμηνορροϊκών συμπτωμάτων (PMS). Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες μπορεί να αισθάνονται έντονη θλίψη ή εκνευρισμό πριν από την περίοδό τους. Εκδηλώνεται επίσης πρήξιμο και πόνος στο στήθος αλλά και συχνοί πονοκέφαλοι ή ημικρανίες. Η προγεστερόνη είναι παράλληλα απαραίτητη για τη διασφάλιση της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα κατά το πρώτο τρίμηνο. Η χαμηλή προγεστερόνη συνεπώς, πέρα από δυσμενή συμπτώματα, μπορεί να οδηγήσει σε ιδιαίτερα δυσάρεστες για τη γυναίκα καταστάσεις, όπως δυσκολία στη σύλληψη, καθώς το ενδομήτριο δεν προετοιμάζεται σωστά για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου ή ακόμα και αποβολές, καθώς η μήτρα δεν μπορεί να διατηρήσει το έμβρυο.
Ταυτόχρονα, η έλλειψη προγεστερόνης μπορεί να μιμείται τα συμπτώματα εμμηνόπαυσης, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται ξαφνική και έντονη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος η οποία γίνεται αντιληπτή ως εξάψεις. Επίσης, δεν αποκλείεται να εμφανιστεί νυχτερινή εφίδρωση που μπορεί ακόμα και να διακόψει τον ύπνο. Η ορμόνη αυτή συνδέεται αντίστοιχα και με τη λειτουργία του μεταβολισμού και τη ρύθμιση της ενέργειας. Η χαμηλή συνεπώς προγεστερόνη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως χρόνιο αίσθημα εξάντλησης ανεξάρτητα από τον ύπνο ή τη σωματική δραστηριότητα και αδυναμία συγκέντρωσης. Η προγεστερόνη συμβάλλει επιπρόσθετα στην αποφυγή της κατακράτησης υγρών και στη διατήρηση ενός υγιούς μεταβολισμού. Τα χαμηλά επίπεδά της συνεπώς μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους, ειδικά στην κοιλιακή περιοχή, φούσκωμα και αίσθηση πρηξίματος.
Ας μην ξεχνάμε πως η προγεστερόνη δρα ως φυσικό ηρεμιστικό μέσω της αλληλεπίδρασής της με τους υποδοχείς GABA στον εγκέφαλο. Η ανεπάρκειά της μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος και νευρικότητα, κατάθλιψη και ευερεθιστότητα. Πέρα από τα ψυχολογικά συμπτώματα, η ανεπάρκεια της συγκεκριμένης ορμόνης μπορεί να προκαλέσει μειωμένη ερωτική επιθυμία, γεγονός που επηρεάζει την ποιότητα ζωής και τις σχέσεις. Η προγεστερόνη είναι εξίσου απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας των μαλλιών και του δέρματος. Όταν είναι χαμηλή, μπορεί να προκαλέσει τριχόπτωση ή λέπτυνση των μαλλιών, ξηρότητα δέρματος και σχηματισμό πιο έντονων ρυτίδων. Πέρα από την ξηρότητα του δέρματος, η χαμηλή προγεστερόνη προκαλεί αντίστοιχα συμπτώματα και στην περιοχή του κόλπου. Εμφανίζεται δηλαδή κολπική ξηρότητα και δυσφορία, με αποτέλεσμα η γυναίκα να αισθάνεται πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή.
Πού οφείλεται η χαμηλή προγεστερόνη
Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα προγεστερόνης, όπως:
- Ανωορρηξία, δηλαδή η αδυναμία ωορρηξίας
- Υπερβολικό άγχος, το οποίο αυξάνει την κορτιζόλη και καταστέλλει την παραγωγή προγεστερόνης
- Ηλικιακή μείωση της γονιμότητας κατά την περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση
- Διαταραχές θυρεοειδούς και πολυκυστικές ωοθήκες.
Γενικά, η προγεστερόνη αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της γυναικείας υγείας, επηρεάζοντας την ορμονική ισορροπία, την αναπαραγωγή και τη γενική ευημερία. Οι γυναίκες με χαμηλή προγεστερόνη είναι σημαντικό συνεπώς να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια για τα συμπτώματα που βιώνουν, ώστε να καταστεί εφικτή η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Ένας συνδυασμός σωστών καθημερινών συνηθειών και κατάλληλης ιατρικής υποστήριξης μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της ορμονικής ισορροπίας και της συνολικής ευεξίας. Η ενδοκρινολογία είναι η ειδικότητα που ασχολείται με τα θέματα αυτά. Η Ενδοκρινολόγος με ιατρεία στη Γλυφάδα και την Ανάβυσσο Δρ. Αργυρώ Δάρα εξετάζει πληθώρα γυναικών – ασθενών με αυτές τις ορμονικές διαταραχές και δίνει την κατάλληλη λύση, η οποία εξασφαλίζει την υγεία και την ευεξία βάσει των πιο κατάλληλων θεραπευτικών μεθόδων.
